#05 | Ký sự soi rọi nội tâm - Con gái và sự phụ thuộc cảm xúc từ Bố

Tôi không biết chính xác hành trình này bắt đầu từ khi nào, chỉ biết rằng, một ngày kia, trong lúc quan sát bản thân giữa những cảm xúc lẫn lộn trong một mối quan hệ yêu đương, tôi chợt nhận ra: cảm xúc của mình phụ thuộc rất nhiều vào bố.

Tôi lớn lên trong một gia đình mà người có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến tôi là bố. Bố là “trung tâm cảm xúc”. Không phải vì bố hay nói chuyện với tôi, cũng không phải vì bố quá thân thiết với tôi. Mà là vì tôi luôn nhìn sắc mặt bố để sống.
Từ khi còn nhỏ, tôi đã sớm nhận thấy cách bố tôi đối xử nghiêm khắc và có phần hà khắc với chị gái tôi. Chị thường xuyên bị mắng, bị quát, còn tôi thì cố gắng tránh khỏi điều đó bằng cách nghe lời, bằng cách làm hài lòng bố. Tôi đã tự nghĩ rằng: “Chỉ cần con ngoan, con nghe lời, thì bố sẽ yêu con.” Và thế là tôi học cách để vừa khớp với mong muốn của bố. Tôi làm theo, tôi im lặng, tôi điều chỉnh. Không phải vì tôi muốn, mà vì tôi sợ bị mắng, sợ bị lạnh nhạt, sợ bị tổn thương như cách chị gái tôi từng bị.

Tôi học cách quan sát sắc mặt, âm điệu giọng nói, và dần dần, tôi trở thành một đứa trẻ luôn điều chỉnh bản thân để bố không khó chịu. Khi bố vui, tôi thấy an toàn, khi bố khó chịu, cả thế giới của tôi chao đảo. Tôi đã sống như vậy – nhìn sắc mặt bố để điều chỉnh hành vi, cảm xúc, và thậm chí là các mối quan hệ xung quanh mình. Tôi từng nghĩ đó là yêu thương, là “hiếu thảo”. Nhưng thật ra, đó là nỗi sợ bị từ chối. Tôi tưởng đó là sự khôn ngoan, là cách để được yêu thương. Nhưng giờ tôi hiểu, đó là căn nguyên của sự phụ thuộc cảm xúc.
Khi tôi lớn lên, mô thức này không mất đi. Ngược lại, nó ăn sâu hơn vào từng khía cạnh trong cuộc sống. Ngày nào bố vui, tôi nhẹ lòng, thở phào. Ngày nào bố khó chịu, tôi thấy lòng nặng trĩu, đau khổ, tức giận vô cớ. Dần dà, tôi thấy mình không sống với chính mình, mà đang sống như một cái gương phản chiếu tâm trạng của bố.

Điều này trở nên rõ ràng nhất khi tôi quan sát các mối quan hệ quanh mình. Bạn bè, người yêu, thậm chí họ hàng – tất cả đều phải “vượt qua” được sự hài lòng của bố thì tôi mới cảm thấy yên tâm khi gắn bó. Bố thường bắt đầu bằng sự thân thiện, quan tâm. Nhưng khi bố cảm thấy tôi dành quá nhiều tình cảm cho ai đó – bạn bè, người yêu – bố dần trở nên khó chịu. Bố bắt đầu chỉ ra khuyết điểm của họ, nói rằng họ không tốt, rồi mong tôi hạn chế tiếp xúc… Và thật lạ, tôi thường nghe theo. Không phải bằng hành động rõ ràng, nhưng trong vô thức, tôi cũng bắt đầu khó chịu với chính những người tôi từng yêu quý. Tôi phóng chiếu sự không hài lòng của bố lên họ, qua những lý do mà chính tôi khi ấy cũng không lý giải được.

Tôi đã sống như vậy suốt những năm tháng trưởng thành. Ý thức thì tôi thấy bất công, giận dữ, thấy mình vô lý khi phải nghe theo những cảm xúc vô lý từ bố. Nhưng vô thức thì tôi vẫn làm theo bố một cách trơn tru. Tôi đã từng phá vỡ những mối quan hệ đẹp, chỉ vì cảm thấy "không ổn" – mà giờ tôi biết, đó không phải là cảm xúc thật của tôi, mà là cảm xúc được “truyền nhiễm” từ bố. Sự “không ổn” đó xuất phát từ việc đứa trẻ bên trong tôi sợ nếu tôi không làm theo những gì bố muốn, nó sẽ không được công nhận hay yêu thương nữa. Đỉnh điểm là hiện tại, khi tôi đang ở trong một mối quan hệ yêu đương sâu sắc. Mọi thứ đang ổn, đang đẹp thì bố bắt đầu khó chịu. Những lời phán xét, những cái nhìn lạnh lùng, những sự công kích gián tiếp về đối phương – một lần nữa tái diễn. Và lần này, thay vì để cơn giận dẫn lối, tôi chọn ngồi lại, quan sát thật sâu. Và tôi nhận ra: đây là một vòng lặp. Một vòng lặp kéo dài từ thời thơ ấu cho đến tận bây giờ – khi tôi đã 33 tuổi. Tôi thấy rõ đứa trẻ 5-6 tuổi trong tôi, run rẩy vì sợ bị la mắng, sợ bị từ chối tình thương, nên đã cố gắng trở thành một phiên bản “vừa lòng bố”. Nhưng giờ đây, đứa trẻ ấy đã trưởng thành. Và đứa trẻ ấy cần được giải thoát…
Tôi biết, bố yêu tôi theo cách mà bố biết, bằng khả năng và giới hạn cảm xúc của mình. Nhưng tình yêu đó không cần là một sự kiểm soát và sự nghe lời không cần phải là sự hy sinh chính mình. Tôi đang tiếp tục học cách để tách mình ra khỏi bóng dáng cảm xúc của bố, học cách để cảm nhận và lựa chọn bằng nội lực của chính mình. Bố và tôi là hai cá thể độc lập. Chúng tôi có thể yêu thương nhau, nhưng không cần chi phối nhau. Tôi biết hành trình này không dễ, bởi vì những vết in của tuổi thơ thường rất sâu. Nhưng tôi cũng biết, sự tỉnh thức là ánh sáng đầu tiên. Và tôi đã có ánh sáng đó rồi.

Từ hôm nay, tôi sẽ tập yêu người mình yêu theo cách của tôi. Tôi sẽ dần dần không còn sợ ánh mắt, sắc mặt hay sự phán xét của bố nữa. Tôi sẽ sống, cảm nhận và chọn lựa như một người trưởng thành – không phải như một đứa trẻ chỉ biết cầu xin sự thương yêu.

“Cảm ơn bố, vì đã yêu thương con theo cách của bố. Giờ đây, con sẽ yêu chính mình theo cách mà con chọn.”