#Chương 11: Sự tức giận và bạo lực
Ở chương 10, chúng ta đã cùng tìm hiểu tâm lý của các chàng trai qua mối quan hệ tình yêu với các bạn nữ: Các chàng trai thật sự mong muốn gì? Những trở ngại và hệ quả của những mong muốn đó? Đâu là nguyên nhân dẫn đến những xung đột nội tâm phức tạp của chàng trai khi yêu đương? Để từ đó có thể cùng đồng hành cùng với những cậu bé xử lý những xung đột bên trong nội tâm của chính mình. Ở kỳ 11, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nguyên nhân đã tạo ra sự tức giận trong mặt cảm xúc, những biểu hiện bạo lực với chính mình và người xung quanh, để từ đó tìm ra giải pháp cho vấn đề về sự tức giận và bạo lực này.
‼️ NGUYÊN NHÂN GÂY RA SỰ TỨC GIẬN VÀ BẠO LỰC
"Nếu chúng ta muốn có một cuộc đối thoại hiệu quả về bạo lực, thì vấn đề cốt lõi phải được xác định và tập trung vào, đó là chúng ta có một đất nước của những cậu trai trẻ không kiểm soát được sự tức giận của mình. Chúng ta phải dạy cho các cậu bé rằng kiểm soát tức giận không phải là điều yếu đuối mà là trở thành một con người văn minh".
Mọi người đều có một giả thuyết về nguyên nhân khiến trẻ em bạo lực. Một số người đổ lỗi cho sự gia tăng bạo lực đáng sợ của trẻ em là do sự tôn vinh bạo lực trong văn hóa hiện đại, việc dễ dàng tiếp cận các hình ảnh bạo lực, tấn công và bất lợi về kinh tế và sự thiếu giám sát của phụ huynh. Những yếu tố này chắc chắn là đáng để xem xét.
Trong các chương trước, chúng ta đã nhấn mạnh một số sự khác biệt giữa nam và nữ, điều mà xác định sai lầm trong giáo dục cảm xúc của các em nam và tác hại của nó. So với các em nữ, các em nam có xu hướng trải nghiệm và gây ra nhiều vấn đề hơn trong trường tiểu học; các em nhận nhiều hình phạt nghiêm khắc; khi trở thành thanh thiếu niên, các em uống rượu sớm và nhiều hơn, sự chống đối, bạo lực cũng nhiều hơn. Nhưng không đâu trong sự khác biệt giữa nam và nữ là nhiều hơn bạo lực vật lý – với đối tượng là người hoặc tài sản. Không đâu rõ ràng hơn là giáo dục cảm xúc mà văn hóa của chúng ta dành cho nam giới đang thất bại – và thất bại với tất cả chúng ta.
Các số liệu đáng chú ý xác nhận rằng, nhóm nam giới thường có xu hướng hung hăng và bạo lực hơn. Trong tất cả các vụ giết người do thanh thiếu niên gây ra, khoảng 95% hung thủ là nam giới. Trong thời gian gần đây, đã có sự gia tăng đáng kể tỷ lệ các loại tội phạm thanh thiếu niên bạo lực ở Mỹ, mà gần như chỉ có nam giới gây ra - giết người, tấn công dã man và cưỡng bức. Vấn đề không chỉ xảy ra ở Mỹ. Ở châu Âu, tỷ lệ tội phạm thanh thiếu niên cho các tội trên đang tăng. Đằng sau mỗi câu chuyện đau lòng mà chúng ta đọc trên báo, vẫn còn rất nhiều câu chuyện khác, ít nổi bật hơn, nhưng hầu hết đều có điểm chung là những cậu bé tức giận gây tổn hại đến người xung quanh hoặc phá hoại tài sản.
Đôi khi, tìm hiểu cuộc đời của một cậu bé bạo lực, chúng ta phát hiện ra những hoàn cảnh bất thường, chẳng hạn như nhiều năm bị lạm dụng kinh hoàng. Các cậu bé khác cũng tương tự - có thể là tên sát nhân, các tay đánh nhau hoặc kẻ phá hoại tài sản - sẽ trải qua sự phản bội bởi người mình thân thiết; sự mất mát mà họ không thể than khóc, có thể từ cái chết, ly hôn hoặc chia tay; tủi thân từ sự nghiêm khắc hay chỉ trích từ phụ huynh hay giáo viên, bẽ mặt từ bạn đồng trang lứa tàn nhẫn hoặc trong các tương tác xã hội, thể thao hoặc học tập. Nói tóm lại, họ phải chịu đựng những thử thách và nghịch cảnh của cuộc sống mà nhiều người trong chúng ta đều từng trải qua vào một thời điểm nào đó. Sự khác biệt giữa những cậu bé bạo lực và những cậu bé không bạo lực là nhóm đầu tiên thiếu sự hỗ trợ về mặt tâm lý đủ để kiểm soát phản ứng cảm xúc của mình.
Mặc dù có mẫu hình rõ ràng cho một vấn đề nghiêm trọng, xã hội của chúng ta thường phớt lờ bạo lực của nam giới cho đến khi các sự kiện dữ dội như các vụ giết người, tấn công bạo lực… ở trường học thì lúc này công chúng mới đoái hoài tới.
📍 BẠO LỰC NHƯ BỘ GIÁP BẢO VỆ
Lịch sử lâu dài của nghiên cứu hành vi động vật đã phân loại bạo lực vật lý theo loại và nghiên cứu các cấu trúc não bộ khác nhau liên quan đến mỗi loại. Nghiên cứu cho thấy, các đường dẫn truyền thần kinh khác nhau liên quan đến các loại bạo lực khác nhau. Ví dụ, đường dẫn truyền thần kinh của bạo lực liên quan đến việc giết thịt một con vật để sinh tồn khác biệt với đường dẫn truyền thần kinh của bạo lực như là một cách để phô bày sự thống trị của nam giới. Chỉ có một số phần trong nghiên cứu về các cấu trúc não bộ kể trên là liên quan đến bạo lực của con người . Điểm quan trọng nhất là sự phân biệt giữa đối đầu mang tính tấn công hoặc săn mồi và sự hung hăng mang tính phản ứng hoặc phòng vệ. Trong trải nghiệm với các cậu bé “bình thường”, sự hung hăng vật lý của các em chỉ là sự phản ứng. Nói cách khác, một cậu bé sẽ cảm nhận mối đe dọa, có thể là mối đe dọa thực sự hoặc chỉ là tưởng tượng, và phản ứng như một con vật bị đẩy vào góc và không có đường thoát ra. Đó là sự hung hăng được kích hoạt bởi nhu cầu bảo vệ hoặc như một phản ứng với sự đau đớn.
Các cậu bé rất dễ bị tổn thương trong nỗ lực để đáp ứng với điều "Lớn Lao Bất Khả Thi", và có rất nhiều “lãnh địa tâm lý” cần phải bảo vệ. Ví dụ, cần giữ vững hình ảnh về sự nam tính. Nhưng có lẽ điều khó khăn nhất là ngưỡng đau về cảm xúc của các em rất thấp. Những cậu bé không có nguồn lực về mặt tâm lý hoàn thiện để quản lý cảm xúc của mình thường rất dễ tổn thương với đau khổ tinh thần. Các em không thành thạo trong việc nhận ra hoặc đối mặt với nỗi âu lo và sự chán chường - những cảm xúc thường sát cánh với các mối quan hệ thân thiết - vì vậy các em phải cảnh giác trong việc bảo vệ bản thân. Khi đau đớn về cảm xúc, thường thì cảm xúc ấy rất mãnh liệt - giống như một cái búa đập vào ngón tay - và kèm theo đó là tiếng gào lên của cơn thịnh nộ và sự phản ứng dữ dội hướng vào mục tiêu dễ dàng nhất.
Nhiều tình huống có thể châm ngòi cho cơn thịnh nộ, nhưng một điều phổ biến trong văn hóa tàn bạo của thiếu niên nam là phức cảm tự ti hoặc thiếu vị trí xã hội. Chẳng có mấy bằng chứng khoa học nào chứng minh cho ý kiến đã được chấp nhận rộng rãi rằng các cậu bé có mức độ testosterone cao thì hung hăng và có địa vị xã hội cao hơn. Kẻ bắt nạt hoặc đánh nhau sau giờ học thường không phải là người đứng đầu lớp mạnh dạn mà là lại là cậu bé ở tầng lớp xã hội thấp, người cảm thấy bị khước từ hoặc xấu hổ, người thể hiện sự thương tổn của mình thông qua hành vi bạo lực.
📍 BẠO LỰC XUẤT HIỆN KHI CẢM THẤY BỊ ĐE DỌA
Chúng ta đã nói rằng hầu hết sự hung hăng của các cậu bé là do phản ứng chứ không phải bẩm sinh đã có. Điều đó có nghĩa là một cậu bé cảm nhận một mối đe dọa nào đó và phản ứng lại bằng sự hung hãn, để giữ khoảng cách với mối đe dọa hoặc không để ai bị thương. Việc hiểu điều này xảy ra như thế nào, cần hiểu rõ những gì mà các cậu bé cho là đe dọa hoặc cụ thể hơn, tại sao các cậu bé thường coi mọi người là đe dọa bất kể có thực sự là như vậy hay không.
Mặc dù đàn ông không còn thách đấu như thời xưa nhưng dựa trên hệ thống niềm tin về tính nam, rằng một người đàn ông phải giữ hình ảnh mạnh mẽ và đáng được tôn trọng. Như là vấn đề danh dự, các cậu bé buộc phải giữ mình khỏi bị “xúc phạm”. Các cậu bé đã bị trêu chọc, chế giễu và "xúc phạm" không ngừng bởi sự thô bạo của văn hóa, vậy nên các cậu thường xuyên cảnh giác để tránh bị tấn công.
Văn hóa thô bạo và việc giáo dục cảm xúc sai lệch cho các cậu bé không chỉ sa ngã vào những điều không tốt, mà còn khiến cho họ lầm tưởng những mối đe dọa không có thực. Sai lệch cảm xúc làm cho các cậu bé bị bỏ lỡ hoặc hiểu sai ý nghĩa của hành động hoặc lời nói của người khác. Các bé trai thường gây gổ khi hiểu sai ý định của người khác, tự cường điệu hóa việc thù địch mặc dù nó không tồn tại. Đồng thời phản ứng với mối đe dọa được cảm nhận đó bằng sự thù địch và có cảm giác rằng sự hung hăng của họ là hợp lý.
📍 NGẮT KẾT NỐI VỚI CẢM XÚC
Nếu một cậu bé tức giận hay gặp khó khăn trong việc đọc hiểu về tín hiệu cảm xúc của những người khác, thì đó là mặt trái của vấn đề bắt nguồn từ khả năng không thể đọc được cảm xúc của chính mình. Như chúng ta đã thảo luận trước đó, các cậu bé đã bị giáo dục sai về cảm xúc có thể có từ bên trong chính mình, điều này chính là mặt tối của vấn đề. Do đó, các cậu bé tức giận, buồn bã hoặc sợ hãi thường không thực sự hiểu vì sao mình lại như vậy. Họ có thể cảm thấy rằng mình đang bực tức, nhưng thường không thể xác định được cảm xúc và hoàn toàn mờ mịt về nguyên nhân thực sự của nó. Trong các trường hợp như thế, con người có xu hướng tìm kiếm nguyên nhân ở môi trường xung quanh ngay tại thời điểm đó. Ví dụ như, họ sẽ đổ lỗi giáo viên, chị gái, huấn luyện viên hoặc bạn gái. Điều này trở nên đặc biệt nguy hiểm trong trường hợp có một dòng chảy vô thức của cảm xúc tiêu cực vô cùng mạnh mẽ.
📍 SỰ KÍCH HOẠT TỪ RƯỢU BIA
Rượu bia và sự tức giận là một công thức gây ra bạo lực đối với các cậu bé. Thống kê tội phạm rõ ràng cho thấy mối liên hệ này. Và không có cảnh sát nào tỏ vẻ bất ngờ khi nghe thống kê rằng một nửa số vụ giết người được thực hiện bởi những người đàn ông khi đang say rượu. Việc này không thường xảy ra với các cô gái, vì với các cậu bé và đàn ông say rượu, họ có khả năng cao hơn để tham gia vào các cuộc đấu tay đôi.
Ví dụ như có một bằng chứng sau đây, một nhóm người uống rượu, đặc biệt bắt là đầu uống rượu nặng khi còn là một thiếu niên và khi say rượu, họ dễ dàng bị kích động hơn để đánh nhau. Đây là nhóm người nghiện rượu, được gọi là “giới hạn của đàn ông”, vì gần như tất cả những người có mẫu gen nghiện rượu này đều là nam giới. Hơn nữa, các nghiên cứu về những người đàn ông được nhận nuôi bởi những người nghiện rượu này, có thể thấy rằng có yếu tố di truyền được kế thừa. Nhưng như chúng ta đã thảo luận trước đó, những khuynh hướng di truyền không bao giờ là lý do đầy đủ cho hành vi con người. Mối quan hệ giữa chai rượu và sự đánh nhau của cậu bé là phức tạp và chưa được hiểu rõ. Những gì mà một cậu bé mong đợi khi anh ta say rượu, sự nồng nhiệt của anh ta khi anh ta cảm thấy phải giữ vẻ nam tính mạnh mẽ và quan trọng nhất, những gì anh ta đã được học về cách kiểm soát sự tức giận của mình, tất cả đều ảnh hưởng đến việc anh ta sẽ đánh nhau, dù có say rượu hay không.
‼️ GIẢI PHÁP CHO SỰ TỨC GIẬN VÀ BẠO LỰC
Vậy làm sao để giải quyết vấn đề này? Một số người phản hồi rằng chúng ta cần nuôi dạy các bé trai nghiêm khắc hơn - phạt chúng nhiều hơn - giống như cách những người ủng hộ án tử hình phản ứng với tình hình tội phạm tăng lên. Nhưng như chúng ta biết từ nghiên cứu và kinh nghiệm trong trị liệu với các cậu bé, cách tiếp cận "cây gậy lớn” trong kỷ luật không hiệu quả, chỉ làm cho các cậu bé trở nên tàn ác hơn.
📍 THẤU HIỂU
Việc tìm hiểu, chăm sóc thế giới nội tâm của các cậu bé, nơi mà các em đối mặt với những gì cuộc sống mang lại - cách đối đãi của bố mẹ, khu phố mà các em đang sống, khả năng học tập, cách hành xử của bạn bè - và phản ứng của các em với những điều ấy là điều cần phải được thúc đẩy nhiều hơn nữa. Tại đây, bạn sẽ thấy sự khác biệt giữa một cậu bé có hành vi bạo lực và một cậu bé không hành động như thế. Các cậu bé cần nguồn lực hỗ trợ về mặt cảm xúc đủ đầy hơn để đối phó với với sự bất mãn khi giáo viên phê bình, với lời nhận xét thô lỗ của cha mẹ, lời chế nhạo của bạn cùng lớp hoặc lời từ chối của một cô gái.
Thách thức của chúng ta với tư cách là phụ huynh và giáo viên là phải dạy những bài học về đọc hiểu cảm xúc để một cậu bé có thể dễ dàng đón nhận những áp lực về tinh thần mà không phải phản ứng bằng sự trả thù bạo lực:
• Cuộc sống luôn không công bằng. Hãy học cách đối diện với nó.
• Bạn không thể làm tổn thương những người xung quanh mỗi khi bạn tức giận.
• Bạn cần xem xét hành động của mình ảnh hưởng đến người khác thế nào.
• Đừng nhìn thấy mối đe dọa nơi nó không tồn tại.
• Bạn cần biết rằng kiểm soát cơn giận không làm cho bạn trở nên yếu đuối.
Để dạy những bài học đó, cần hiểu ba điều về cách một cậu bé diễn giải các tín hiệu đến – có thật hoặc chỉ là tưởng tượng – và vì sao cậu lại phản ứng với cuộc đời và bài học của chúng ta như cách cậu bé đang làm:
1. Ở các cậu bé, động cơ cho sự hung hăng mang tính “phòng vệ” nhiều hơn là tấn công. Sự hung hăng từ các em thường là phản ứng với mối đe dọa hoặc với sự bế tắc hoặc thất vọng. Những cậu bé bạo lực không phải là “những con thú đầy testosterone”, như một số người nghĩ; các em là những cá nhân dễ bị tổn thương, bị đẩy vào thế bí tâm lý và dùng chính sự hung hăng để bảo vệ chính mình.
2. Các cậu bé sẵn sàng cho việc nhìn thế giới như một nơi đầy mối đe doạ và phản ứng với mối đe dọa đó bằng bạo lực. Chính vì bị mắc kẹt trong bẫy của việc cố gắng đáp ứng các yêu cầu bất khả thi của hình ảnh nam tính truyền thống, các em dễ bị kích động với bất kỳ sự xem thường nào. Hơn nữa, trải nghiệm trong văn hóa thù địch khiến các em đòi hỏi sự đối đầu trong tương tác với người khác. Cuối cùng, vì “không đọc được cảm xúc” của chính mình, các em không giỏi trong việc đọc vị các tín hiệu cảm xúc trong các tình huống xã hội. Kết quả là, các em có xu hướng nhìn thấy mối đe doạ ngay cả ở những tình huống bình thường.
3. Các cậu bé thường không biết hoặc không thừa nhận nguồn cơn của cơn giận. Đây là mặt trái của khó khăn của các em trong việc đọc vị các tín hiệu cảm xúc của người khác. Do sự thiếu kiến thức về giáo dục cảm xúc, các em thường không ý thức về nguồn cơn hoặc mức độ của cơn giận bên trong mình. Kết quả là, các em dễ dàng bùng phát cơn giận hoặc dùng bạo lực đối với một đối tượng "trung tính" - thường là người không phải là nguồn gốc của cơn giận ấy.
📍 HÒA GIẢI
Hình ảnh của một người mẹ mầm non hoặc giáo viên tiểu học khi nhắc nhở một cậu bé "hãy sử dụng lời nói của "con đã trở thành một cảnh quen thuộc và âm thanh trong cảnh vật văn hóa. Thường thì nó xuất hiện vào thời điểm xảy ra mâu thuẫn, khi sự bực tức hoặc giận dữ của một cậu bé đẩy cậu ta nhanh chóng đến hành động hung hăng đối với một đứa trẻ khác. Lời nhắc nhở này không chỉ thúc đẩy cậu nhận ra và thể hiện cảm xúc của mình bằng lời nói mà còn giúp cậu nhấn nút "tạm dừng" đối với phản ứng đầy giận dữ của mình.
Không phải là tình cờ khi các nghiên cứu về tội phạm cho thấy một kết quả nhất quán, đó là những cậu bé trai không thành thạo việc thể hiện bằng lời nói có nguy cơ tăng lên về mặt bạo lực và tội phạm. Một cuộc đánh giá toàn diện về tất cả các nghiên cứu tâm lý học đã khảo sát mối quan hệ giữa khả năng nói và hành vi bạo lực đã mạnh mẽ xác nhận mối liên kết đó.
Tại sao lại như vậy?
Một lý giải đơn giản là quá trình nói chuyện - thảo luận về một vấn đề - có thể hoạt động như một rào cản giữa cảm xúc và hành động, một hệ thống phanh cho hành động cường điệu, bạo lực. Tối đa hóa khả năng của một cậu bé để thể hiện suy nghĩ của mình bằng lời nói và khiến cậu ta luyện tập biểu đạt bản thân, đặc biệt là khi cảm xúc của cậu ta có liên hệ với việc giúp bảo vệ cậu ta khỏi những sự xung đột.
Như với nhiều vấn đề được đề cập trong cuốn sách này, khi xem xét bạo lực nam giới từ một góc độ khác, chúng ta có thể hiểu được các cậu bé hơn. Một hành động phá hoại hoặc một cơn giận dữ được xem như phản ứng tự vệ chống lại sự đau đớn được dự đoán thay cho bản năng sinh học, chúng ta có thể cố gắng làm dịu nỗi sợ hãi đó. Với quá nhiều sự tức giận, bạo lực của một người đàn ông, và sự tổn thương bên trong qua nhiều năm chứa đầy sợ hãi, mất niềm tin, sống quá lâu trong hoàn cảnh bất lợi. Chúng vượt quá khả năng của các biện pháp tâm lý còn hạn chế của chúng ta. Nếu chúng ta muốn bảo vệ các cậu bé trai khỏi việc trở thành các người đàn ông như vậy, ta cần cố gắng loại bỏ những nguồn cơn khó chịu và giúp các cậu bé mở ra thế giới nội tâm của chính mình, để từ đây họ có thể học được cách tránh hành động bạo lực.
Chúng ta cần hiểu được sức mạnh của việc "sử dụng lời nói" có thể có được: ngay cả khi chỉ là một vài từ ngữ không rõ ràng để giúp cậu bé giải phóng áp lực cảm xúc và làm dịu sự giận dữ và thù địch. Nếu bạn có thể khiến một cậu bé nói chuyện, nó sẽ chuyển cơn giận dữ của cậu bé sang mức độ tỉnh táo, và khi nó trở thành tỉnh táo, nó sẽ mất đi một số sức mạnh của nó. Nếu bạn có thể khiến một cậu bé trai tìm ra điều mà cậu ta tức giận, cậu ta sẽ tự bắt đầu thay đổi cách thức phản ứng trong cuộc sống của mình.
#Teasing chương 12: Ở chương 12, chúng ta sẽ cùng tổng kết lại toàn bộ những nhu cầu sâu thẳm của những chàng trai để có một đời sống cảm xúc lành mạnh và vững vàng hơn.
📍 Nguồn: Raising Cain: Protecting the Emotional Life of Boys - Dan Kindlon & Michael Thompson.
📍 Bản quyền dự án: Toàn bộ bản dịch, nội dung biên soạn và hình ảnh thiết kế của dự án thuộc về trí tuệ sáng tạo của The Domdom Healing Garden, mọi sao chép/trích dẫn vui lòng ghi rõ nguồn, nếu không Domdom xin phép liên lạc đề nghị gỡ bỏ.
Thương mến,
The DomDom Healing Garden.
